Sinds februari moeten nieuwe olie- en mijnbouwprojecten lokale gemeenschappen consulteren voordat ze starten in Ecuador. Dit is een grote overwinning voor natuurbescherming en de rechten van inheemse volkeren! Om het proces zo efficiënt mogelijk te maken, lanceert WWF een sensibilisatie- en een vormingscampagne. Het doel: Deze gemeenschappen de sleutels in handen geven zodat zij hun land kunnen beschermen met alle mogelijke legale middelen.

Niet alleen zijn ze essentiële bondgenoten bij de bescherming van de leefomgeving, maar inheemse volkeren en lokale gemeenschappen worden ook als eersten getroffen door de klimaat- en biodiversiteitscrisis. Zij krijgen te maken met projecten die grootschalige ecocides veroorzaken, maar hun stem krijgt niet altijd genoeg weerklank om hun bossen te kunnen beschermen. Elk jaar wordt vijf miljoen hectare bos vernietigd.

Maar in Ecuador zou het tij nu moeten keren.

Een historische stop in Ecuador

Afgelopen februari deed het Hooggerechtshof van Ecuador een baanbrekende uitspraak: de Ecuadoriaanse regering moet nu niet alleen inheemse gemeenschappen raadplegen over winningsprojecten op of nabij hun grondgebied, maar moet ook hun uitdrukkelijke toestemming krijgen.

Deze beslissing heeft onmiddellijke en verstrekkende gevolgen voor mijnbouw- en olieprojecten in het hele land. En terecht: inheemse bevolkingsgroepen bewonen ongeveer 40% van het Ecuadoriaanse grondgebied: 100.000 km². Bovendien komt deze verklaring op een kritiek moment: de projecten nemen in sneltempo toe, gesteund door president Guillermo Lasso, die zo probeert de gigantische schuld van Ecuador af te betalen.

Van rechtstheorie naar praktijk

Deze uitspraak is uitstekend nieuws... Op voorwaarde dat de hele betrokken gemeenschap wordt gemobiliseerd om zich gezamenlijk te verzetten tegen projecten die mogelijk ecocide plegen. En daarvoor is bewustwording essentieel.

Na talrijke gesprekken met de lokale gemeenschappen besloot WWF een project te starten om het territoriaal bestuur in drie regio's te versterken. Het is bedoeld om maximaal voordeel te halen uit de juridische beslissing. “Communicatie is van fundamenteel belang voor de uitoefening van burgerrechten van inheemse volkeren. Het zorgt voor verbindingen binnen de gemeenschap. Het stimuleert ook openbare aangifteplatformen.”, legt Maria-Jose Alencastro uit, manager van onze projecten in Latijns-Amerika bij WWF-België.

Territoriaal bestuur: een vreedzaam wapen tegen ecocide

“We kwamen niet met een specifiek idee in gedachten. We hebben de tijd genomen om met lokale gemeenschappen in gesprek te gaan om hun specifieke behoeften te begrijpen. We kennen ze goed, want we werken aan andere projecten, zoals de bescherming van de jaguar of duurzame cacaoplantages.“ zegt Maria-Jose Alencastro.

Nadat we een goed begrip hadden van hun noden, kwam de testfase. Want bij een innovatief project als dit wordt natuurlijk geen gebruiksaanwijzing meegeleverd. “We realiseerden ons hoeveel jongeren geïnteresseerd waren in het onderwerp. Zo hielpen we hen bij het maken van rapporten, voorzagen we hen van het nodige materiaal. Het was heel motiverend. Nu is het tijd om dit project op grotere schaal te realiseren.”

WWF in actie in drie belangrijke gebieden van Ecuador

In Ecuador is WWF actief in drie verschillende gebieden: Cuyabeno, Choco-Darien en het Pastaza-landschap. Hoewel iedereen zal profiteren van dit project, zijn de uitdagingen waarmee de gemeenschappen in deze regio's worden geconfronteerd niet dezelfde.

In Cuyabeno bijvoorbeeld, leeft de lokale bevolking in al beschermde gebieden. Zij vrezen daarom niet voor hun land, maar voor het aangrenzende land. Daar krijgen olieprojecten vorm, al is er nog niets concreets aangekondigd.

In het Achuar-gebied is de uitdaging enorm: het land heeft niet de status van beschermd gebied, en de regering is er bijzonder tegen gekant. Mijnbouwprojecten staan namelijk grootschalig in de steigers.

Ten slotte het Chocó-Darién-gebied, een vochtig bos met een rijke biodiversiteit. Hier zijn al verschillende projecten uitgevoerd die het milieu bedreigen. Waterverontreiniging heeft al een deel van het ecosysteem vervuild en het bos verliest voortdurend terrein. Daar zijn dus al risico’s aanwezig. Reden te meer om de lokale bevolking alle sleutels te geven om het land dat nog intact is in de toekomst te beschermen.

Inheemse volkeren, de beste bewakers van de Aarde

Vorig jaar gaf een rapport van verschillende NGO's, waaronder WWF, een wetenschappelijke basis voor de volgende observatie: inheemse volkeren zijn de beste hoeders van de Aarde. De conclusie luidde als volgt: bijna al het land dat door lokale of inheemse gemeenschappen wordt beheerd, verkeert in een goede ecologische staat.

Dit gaat over over minstens 36% van de belangrijkste habitats van de wereldwijde biodiversiteit. Laten we als voorbeeld het Congobekken of de Amazone noemen. "We kunnen de strijd tegen het verlies aan biodiversiteit en de klimaatcrisis niet winnen zonder een nauwe samenwerking met inheemse en lokale gemeenschappen", zei prinses Esmeralda van België, ere-ambassadeur van WWF-België.

“Behalve hen te beschouwen als onmisbare bondgenoten, moeten we ook de rechten en het bestaan zelf van de oeroude volkeren beschermen. Ze worden immers bijzonder hard getroffen door de klimaat- en biodiversiteitscrisis omdat ze in symbiose leven met de ecosystemen waar ze van afhangen voor hun natuurlijke hulpbronnen en hun cultuur. Ze staan dan ook in de frontlinie om hun gronden te beschermen, en zijn daardoor het slachtoffer van geweld en agressie.” voegt de prinses eraan toe.

Tegenwoordig profiteert Ecuador van een van de sterkste juridische beslissingen ter wereld.

Als de beslissing goede resultaten laat zien, zal het een precedent zijn dat alleen maar opwindende perspectieven biedt voor een betere toekomst. Niet alleen voor de rechten van inheemse volkeren, maar ook voor de bescherming van enkele van de rijkste ecosystemen ter wereld.