Vroeger vereerden heel wat Aziatische culturen ze, maar nu zijn Aziatische olifanten met uitsterven bedreigd. Van habitatverlies tot illegale handel in wilde dieren en conflicten met lokale gemeenschappen: de dieren kampen met heel wat uitdagingen. Gelukkig bieden innovatieve natuurbehoudsacties en lokale initiatieven hoop voor de soort. Bijvoorbeeld in het Thaise Kui Buri National Park, waar wrevel beetje bij beetje plaats ruimt voor harmonie.

In Thailand staan ze symbool voor vrede en welvaart; in China voor een lang leven. En in India worden ze vereerd als machtige goden. Aziatische culturen dragen olifanten allang op handen. Wist je dat Laos zijn naam zelfs dankt aan die majestueuze dieren? 'Lan Xang' betekent 'land met een miljoen olifanten'. Helaas verwijst die naam naar lang vervlogen tijden.

In het begin van de 20ste eeuw waren er nog meer dan 100.000 Aziatische olifanten. IUCN (International Union for Conservation of Nature) schat dat er vandaag nog minder dan 50.000 in het wild leven ... Die olifanten moeten het stellen met minder dan 5% van hun oorspronkelijke verspreidingsgebied. Dag na dag moeten immense bosgebieden plaats ruimen voor onze constructies. Vaak verliezen wilde dieren daardoor ook corridors die ze nodig hebben om zich te verplaatsen. En de situatie verergert elk jaar.

Bovendien is habitatverlies niet de enige bedreiging voor de Aziatische olifant. De vraag naar ivoor en traditionele geneeskrachtige producten blijft bestaan. Daardoor vallen de dieren ten prooi aan illegale handel.

Dat alles liet een groep mensen niet onberoerd. Ze sloegen de handen in elkaar om de olifanten beter te begrijpen, hun habitat te herstellen en te beschermen, en manieren te vinden om duurzaam met de viervoeters samen te leven.

Thailand: verwoeste oogsten leiden tot misnoegen

Wist je dat het twee jaar duurt voor een ananas rijp genoeg is om te plukken? En dat je ten vroegste na zes jaar latex kan oogsten van hevea? Wanneer je de vruchten van jaren geduld en toewijding op enkele minuten verwoest ziet worden, zijn frustratie en verdriet een logische reactie. Helaas is dit de harde realiteit voor wie rond het Thaise Kui Buri National Park woont. Daar leven namelijk ook enkele van de grootste populaties Aziatische olifanten van het land.

Landbouwers werken zich uit de naad en hangen af van de inkomsten die hun arbeid oplevert. Maar wanneer de reusachtige viervoeters de bossen verlaten, zien sommigen hun harde werk tenietgaan. En een olifant in de ogen kijken, dat is ook niet zonder gevaar.

Natuurlijk is dat alles niet de schuld van de olifanten. Ze kunnen niet anders: 60% van de Aziatische olifanten leeft op dit moment buiten de grenzen van nationale parken. Waar ze vroeger voedsel vonden, doen mensen nu aan landbouw ... Geen wonder dat velden vol sappige vruchten wel érg verleidelijk zijn voor de olifanten. En ze kunnen er ook zo makkelijk aan ...

Van boosheid naar vernieuwende oplossingen

Nichakan Pongsarikit is een van de landbouwers die haar oogsten verloor aan olifanten. Eerst was ze kwaad, maar dan besloot ze de situatie anders te bekijken. Ze vormde zich via opleidingen om tot lokale gids, en leerde meer over olifanten, hun gedrag, hun verplaatsingen en hun leefgebied. Daarvoor kreeg ze steun van Kui Buri Conservation Association en WWF-Thailand.

'Vroeger deed ik alles om olifanten te vermijden', vertelt ze aan de start van haar zevende jaar als gids. 'Nu ga ik elke dag naar hen op zoek.'

Nichakan is niet de enige die een nieuwe manier zocht om met de situatie om te gaan. Andere lokale landbouwers maken nu bijvoorbeeld handgemaakte souvenirtjes met olifantgerelateerde producten, zoals natuurlijke verf of 'poo poo paper' - papier op basis van olifantenuitwerpselen. Wie die souvenirs koopt? Toeristen die olifanten komen spotten in hun natuurlijke leefgebied. Toegegeven, zo'n aanpassing verloopt niet altijd zonder problemen. Maar dit bewijst wel dat natuurbehoud economische voordelen kan bieden voor lokale gemeenschappen, én hoe essentieel de inwoners zijn voor natuurbehoud.

Natuur behouden, mensen beschermen

Sinds 2018 helpt WWF wilde dieren beschermen in Kui Buri National Park. We monitoren de iconische soorten die het park herbergt, van tijgers en olifanten tot Aziatische zwarte beren, pangolins en meer.

Onze prioriteit is meteen ook de grootste uitdaging in die regio: zorgen dat mensen en dieren harmonieus kunnen samenleven. Dat doen we door de lokale gemeenschappen te helpen hun inkomstenbronnen te diversifiëren, door te zorgen dat dieren makkelijker voedsel kunnen vinden binnen de parken, en door extra waterpunten te installeren voor droge periodes en om te vermijden dat olifanten hun leefgebied verlaten om water te zoeken.

Daarnaast werkt WWF samen met andere ngo's om rangers te steunen. Rangers helpen conflicten tussen mensen en dieren voorkomen, bijvoorbeeld met innovatieve technologieën die verdachte dierverplaatsingen opsporen, of via klassieke patrouilles.

Vele voorbeelden van harmonie

Het relaas uit Kui Buri is maar een van vele succesverhalen. Olifanten behouden is geen eenvoudige onderneming, integendeel. Je moet rekening houden met een waaier aan sociale dynamieken, culturele en politieke contexten, en economische situaties.

Of ze dat nu doen uit liefde voor deze prachtige dieren, of om hun huizen en inkomstenbronnen te beschermen: tal van mensen spannen zich in om een toekomst te bouwen waarin olifanten gedijen in gezonde leefgebieden, zij aan zij met de lokale gemeenschappen.

Minder positieve interacties tussen mens en olifant gaan we misschien nooit helemaal de wereld uithelpen, maar efficiënt en alomvattend conflictbeheer kan problemen op de lange termijn verminderen, en zelfs nieuwe kansen doen ontstaan voor mens en dier.