Op 2 augustus, amper 8 maanden ver in dit jaar, heeft de mensheid alle hulpbronnen die onze planeet op een jaar tijd kan genereren, al opgebruikt. Zonder te vervallen in depressie of naïef optimisme, weten we objectief dat er oplossingen met een grote impact bestaan: ze zijn bekend. En door ze in te voeren zou het mogelijk zijn om de datum beetje bij beetje te verlaten. #MoveTheDate 

Earth Overshoot Day is de dag in het jaar waarop de vraag van de mensheid naar natuurlijke hulpbronnen groter is dan wat onze planeet kan genereren op een jaar tijd. Dit jaar valt die dag op 2 augustus. Willen we aan dat globale ritme blijven consumeren, hebben we 1,7 planeten nodig. Die hebben we niet. ‘We gebruiken jaarlijks dus meer natuurlijke hulpbronnen dan onze planeet kan genereren, en dat heeft consequenties’, legt Koen Stuyck, onze beleidsmedewerker klimaat en voetafdruk, uit. ‘En als de hele wereld zou consumeren zoals de Belgen, zou deze dag al op 26 maart vallen, en zouden we maar liefst 4,1 aardes nodig hebben.’ (zoals je in onderstaande afbeelding kunt zien) 

‘Als de aarde een appelboom is, eten we niet enkel de appels op, maar hakken we in feite de hele boom om’, maakt Stuyck de vergelijking. ‘We overschrijden de limieten van onze planeet, en dat is niet houdbaar.’

Het meest positieve nieuws dat we vandaag kunnen brengen, is enerzijds dat de trend de afgelopen vijf jaar afgevlakt is (zie grafiek), en anderzijds dat we oplossingen hebben die het tij kunnen keren. 

Overexploitatie en vervuiling  

Natuurlijke ecosystemen gaan achteruit als gevolg van deze overexploitatie. Ze zullen na verloop van tijd zelfs volledig afbrokkelen. We zien dit al overal om ons heen. Droogte, overstromingen, bosbranden, woestijnvorming, bodemerosie, afname van de productiviteit van landbouwgrond, ontbossing, soorten die uitsterven: zoveel problemen die nu al vele slachtoffers eisen. Op termijn kan ook onze voedselproductie in gevaar komen. 

Om deze vreselijke lijst te vervolledigen, produceren we ook een enorme hoeveelheid vervuiling, voornamelijk door het verbranden van fossiele brandstoffen – en het vrijkomen van koolstofdioxide in de atmosfeer 

Doel van het IPCC: 19 dagen later op de kalender 

Zelfs als we de laatste jaren een stabilisatie van de datum waarnemen, is het moeilijk om te zeggen of die afvlakking komt door een vertraging van de economie of door bewuste inspanningen om onze uitstoot koolstofarm te maken. Hoe dan ook zijn de inspanningen verre van voldoende. ‘Er is echt veel meer nodig’, legt Stuyck uit. ‘Om de IPCC-doelstelling van de Verenigde Naties te halen – de koolstofuitstoot tegen 2030 wereldwijd met 43 procent verminderen in vergelijking met 2010 –, moeten we Earth Overshoot Day de komende zeven jaar jaarlijks met 19 dagen opschuiven.’ 

De oplossingen zijn er 

Jaarlijks 19 dagen klinkt misschien ambitieus, maar eigenlijk zijn er relatief eenvoudige oplossingen voorhanden. Bijvoorbeeld, wereldwijd het gebruik van koolstofarme elektriciteitsbronnen opschroeven van 39 naar 75 procent zou Earth Overshoot Day al met 26 dagen doen opschuiven. Het halveren van de vleesconsumptie zou ons 17 dagen besparen, en ook voedselverspilling halveren zou ons 13 dagen opleveren. 350 miljoen hectare bos herbebossen, acht dagen. Veengebieden herstellen, vier... De lijst is eindeloos en elke actie telt. 

‘Enerzijds moeten we structureel onze voetafdruk verkleinen, anderzijds moeten we investeren in natuurherstel’, vertelt Stuyck. ‘Zo beschermen we ons niet alleen tegen de effecten van klimaatverandering, maar maken we het leven ook gezonder en aangenamer.’ 

Jij en ik 

Op individuele schaal kan jij ook absoluut mee het verschil maken. Voedselverspilling vermijden, kiezen voor duurzame mobiliteit, minder vlees en sterk bewerkt voedsel eten, en overschakelen op hernieuwbare energiebronnen, bijvoorbeeld. 

Maar laten we realistisch zijn: individuele actie zal niet genoeg zijn. We rekenen ook op bedrijven om te innoveren en oplossingen te bieden die het voor consumenten gemakkelijker maken om voor "groene" keuzes te gaan. Door structureel betere keuzes te maken, op politiek, bedrijfs- en individueel niveau, helpen we met z’n allen mee om Earth Overshoot Day ieder jaar op te schuiven. 

#MoveTheDate 

Zie ook : Earth Overshoot Day et Global Footprint Network.