‘Wolven schieten kan averechts werken, de échte oplossing is leren samenleven’ 

Eerder dit jaar werd een vierde roedel wolven ontdekt in België. De wolf is aan een terugkeer bezig, en dat is goed nieuws voor natuur en biodiversiteit. De bescherming van de wolf terugdringen, zoals EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen in september voorstelde, is een slecht idee. Wel moeten we onze weidedieren beter beschermen. Corentin Rousseau van WWF-België en Sophie Clesse van het Wolf Fencing Team leggen uit wat de beste strategie is en hoe je een omheining wolfwerend maakt (zie ook foto's onderaan). ‘We hielpen al meer dan 1.000 dierenhouders in België, voornamelijk in Vlaanderen.’ Ook in Wallonië groeit nu de interesse. 

De wolf is terug van lang weggeweest. Op dit moment zouden er zo’n 25 verscholen zitten in de bossen van ons land. Drie roedels in de Hoge Venen, een in Limburg en twee wolven trekken momenteel door de Noorderkempen (Antwerpen). Vooral in Vlaanderen zorgt dat weleens voor ophef, omdat de wolven er dichter bij de weidedieren leven.  

‘De wolf kan inderdaad weidedieren aanvallen en dat willen we vermijden’, vertelt Corentin Rousseau, bioloog bij WWF-België. Het goede nieuws is dat de Vlaamse en de Waalse overheid financiële steun verlenen voor preventieve maatregelen, zoals de aankoop van materiaal om een omheining wolfwerend te maken. Voor de installatie moeten de veehouders zelf zorgen. Enter het Wolf Fencing Team. 

Twintig centimeter

De plaatsing van zo’n wolfwerende omheining kan immers heel wat werk zijn, soms met technische moeilijkheden er bovenop. En dat naast al het andere werk dat veehouders sowieso al hebben. ‘Om hen te helpen, hebben we het Wolf Fencing Team opgericht samen met Natagora en Natuurpunt’, verklaart Rousseau. ‘We hebben een groep professionals en getrainde vrijwilligers opgeleid, die samen de handen uit de mouwen steken en eigenaars van dieren helpen met hun omheining. We hielpen al meer dan 1.000 dierenhouders in België, de meerderheid daarvan met advies, en kregen positieve feedback.’ 

Wat maakt een omheining wolfwerend? De hoogte van de draad en de hoeveelheid elektriciteit die erop staat. ‘We plaatsen een elektrische draad aan de buitenkant van de weide, op 15 à 20 cm van de grond, om te vermijden dat de wolf zich er een weg onderdoor kan graven’, vertelt Sophie Clesse van het Wolf Fencing Team. ‘Ook bovenaan de omheining, eveneens aan de buitenkant, plaatsen we zo’n elektrische draad, op 120 cm, zodat de wolf er niet over kan klimmen. Als hij de draad raakt, zal hij flink schrikken van de schok en zijn poging staken.’ 

Wederzijds begrip 

Alle omheiningen die het Wolf Fencing Team tot dusver plaatste, blijken efficiënt en functioneel: nog geen enkele wolfwerende afsluiting die door het Belgische Wolf Fencing Team geplaatst werd, ondervond schade. Belangrijk is wel dat de veehouder z’n installatie regelmatig controleert. Een tak die op de draad valt of het gras dat te hoog staat kan een verlies aan elektriciteit tot gevolg hebben, wat de omheining minder wolfwerend maakt. Met een voltmetertje kan makkelijk getoetst worden of er voldoende spanning op de draad staat, en of er dus ergens een probleem is. 

Een ander positief gevolg van de samenwerking tussen het Wolf Fencing Team en de dierenhouders, is dat heel uiteenlopende profielen elkaar ontmoeten op het terrein, waar ze de handen in elkaar slaan. Dat leidt tot dialoog en wederzijds begrip. ‘We vermijden het gepolariseerde debat en werken samen aan de oplossing’, duidt Rousseau. 

Groter draagvlak 

Toen veehouders enkele jaren geleden te maken kregen met een aanval op hun dieren door de wolf, belden ze vaak onmiddellijk naar de media, verontwaardigd en onthutst: ‘kijk nu toch eens wat die wolf heeft aangericht op mijn erf!’ Die reactie was volstrekt normaal, er bestond nog geen systeem aan preventieve maatregelen met steun van de overheid. Vandaag liggen de kaarten er beter voor.  

In Vlaanderen bevinden zo’n 4.000 veehouders zich in hetzelfde gebied als de wolf. Meer dan 1.000 onder hen vroegen het Wolf Fencing Team al om hulp. ‘Binnen dit en drie jaar hebben we hopelijk het merendeel van alle veehouders geholpen’, blikt Rousseau gemotiveerd vooruit. 

Jonge wolven 

In Vlaanderen kan je ook subsidies krijgen voor het onderhoud van de wolfwerende omheining. Dat is in Wallonië niet het geval. In het zuiden van het land staat minder druk op de ketel, hoewel er wel meer wolven zijn. In de Hoge Venen leven zo’n twintig wolven en zijn er in 2023 13 aanvallen door vermoedelijk wolven geweest, met 25 dode dieren tot gevolg. Veel veehouders in het zuiden van het land maakten hun omheiningen nog niet wolfwerend, jammer genoeg. 

‘We willen liever voorkomen, dan genezen’, vult Sophie Clesse aan. In de zomer werd immers een nieuwe roedel ontdekt in de Hoge Venen. ‘Op termijn zullen de welpen de roedel verlaten en zich misschien vestigen in een gebied waar meer landbouwdieren wonen.’ Jonge wolven die de roedel verlaten hebben minder ervaring met jagen. Als zij een weide tegenkomen met schapen, is dat een gemakkelijkere oplossing dan een ree bejagen in het bos.  

In tegenstelling tot hun Vlaamse collega’s komen Waalse veehouders die minder dan tien dieren hebben niet in aanmerking voor een subsidie om hun omheining wolfwerend te maken. ‘Erg jammer’, reageert Rousseau. ‘De Waalse overheid moet de criteria om subsidies te ontvangen aanpassen, zodat iedereen geholpen kan worden. Dat is essentieel voor het draagvlak.’  

Von der Leyen

Wat ten slotte met het ballonnetje dat EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen opliet en waarorver we eerstdaags nieuwe info mogen verwachten? Zij suggereerde in september 2023 om de wettelijke bescherming van de wolf terug te schroeven, zodat hij gemakkelijker geschoten kan worden. Een oplossing voor de conflicten die de wolf kan veroorzaken, is dat allerminst.  

‘Stel nu dat we de helft van alle wolven in Europa doodschieten, dan nog zullen de overgebleven wolven de weg vinden naar een kudde schapen’, onderlijnt Rousseau. ‘Wolven schieten kan ook totaal averechts werken. Als je een vader- of moederdier schiet, valt de roedel uit elkaar en verspreiden de dieren zich over een groter gebied’, vult Clesse aan.  

‘Tenzij we alle wolven uitroeien, en dat kan niet de bedoeling zijn, zullen dierenhouders blijvend nood hebben aan wolfwerende omheiningen. Het is een efficiënt en duurzame methode. Leren samenleven met de wolf is dan ook de échte oplossing’, besluit Rousseau. 

Fotoreportage uit de Hoge Venen